Форт-Шевченко

Маңғыстауда бірнеше қала бар, олардың бірі – Форт-Шевченко. Облыс орталығы Ақтау қаласынан 136 км қашықтықта орналасқан. Ол 1846 жылы Новопетровск әскери бекінісі болып құрылған . Ол уақытқа дейін адамдар бұл аймақта VIII ғасырдың басынан бері өмір сүрді. Порт қаласының бүгінгі атауы – украин халқының көрнекті ақыны Тарас Григорьевич Шевченконың аты. Қазақ халқының ақынға деген сүйіспеншілігінен оны «ақын Тарази» - «әділдік ақыны» деп атаған. Бұл ұлы адамның өмірі оңай болған жоқ: ол 10 жыл бойы (1847-1857) айдалуда болды. Алайда, ақын үшін айдалудың өзі емес, суреттер мен кітаптар жазуға тыйым салынғаны қатты ауыр тиді.

Тікелей Маңғыстауда Тарас Григорьевич 1850 жылдан бастап 1857 жылы жер аударылу аяқталғанға дейін жеті жыл өткізді. Осы жерде ол «Княгиня», «Художник», «Близнецы» өмірбаяндық сипаттағы еңбектерін жазды. Сонымен қатар, ақын қазақ халқының мәдениеті мен тарихын зерттеуге елеулі үлес қосты. Ол дала атмосферасы мен халықтың тұрмысын егжей-тегжейлі көрсететін қазақ даласының тамаша көріністер жазды.

Оның көптеген көріністері осы күнге дейін Форт-Шевченко қаласының аттас мұражайында сақтаулы. Белгілі жазушы мен суретшінің 125 жылдығынан бастап, атап айтқанда 1939 жылдан бастап қала оның есімімен аталады. Жергілікті тұрғындар 6000-нан астам адамды құрайды. Шамамен 30 жыл бұрын мұнда 5 есе көп адам өмір сүрген, қалада тіпті өз әуежайы болған. Мұның бәрі үлкен Баутино порты болғандықтан. Бүгін бұл орындардың қызметкерлері негізінен вахталық әдіспен жұмыс істейді.

Форт-Шевченко Каспий теңізінен 4 шақырым жерде орналасқан, мұндағы су әсіресе таза. Қалада өзінің ерекше атмосферасы бар - екі ғасыр бұрын салынған көшелер көзді тартады. Мұражай кешені орналасқан қаланың басты көшесі Тарас Шевченконың есімімен аталады. Оның атындағы мұражай шамамен бір ғасыр бұрын – 1932 жылы 1 мамырда ашылды. Бұл мұражайдың ерекшелігі - Тарас Григорьевичтің жазғы резиденциясы ғимаратында ашылды. Мұнда ақынның кейбір жеке заттары әлі күнге дейін сақталған, әсіресе украиндық өмір сезіледі. Мұнда әр келуші ұлы жазушы мен суретшінің өмірімен танысады.

2016 жылдың 14 шілдесінде Шевченко мұражайында алғашқы "шевченковед" - Есбол Өмірбаевтың бөлмесі ашылды. Бұл оқиға бүкіл өмірін қазақ мәдениетінің дамуына зор үлес қосқан украин ақынын зерттеген зерттеушінің 100 жылдығына орайластырылды. Есбол Өмірбаев Шевченко атындағы мұражайдың қалыптасуында үлкен рөл атқарады, өйткені оның еңбегінің арқасында Тарас Григорьевичтің еңбектерін көре аламыз. Анатолий Костенкомен бірге командада ол жер аударылған адам болған экспедиция бағытын қалпына келтіре алды. Кейін Есбол "дала тіршілігі" атты кітап жазды.

Маңғыстау-керемет өлке: оның облыс орталығы-болашағы зор, жас қала; облыс бойынша әрқайсысын таң қалдыратын табиғат ғажайыптары таралған; ал Форт-Шевченкоға келіп, 18-ғасырдың тұрмысы мен мәдениетіне енуге болады. Тарас Григорьевичтің қазақ даласында жазған 350-ден астам картинасының арқасында сол кездегі атмосфераны сезінуге болады. Форт-Шевченко қаласы - облыстың әр тұрғыны мен қонағына бару керек орын. Сізге керемет уақыт өткізуді тілейміз!